Watch dog process shmang tendera abuziv dhe klientelist

Organizata AIS, promotore e open data në Shqipëri ka kënaqësi të ndaj me ju një rast pozitiv mbi rolin e shoqërisë civile dhe medias në procesin watch dog të monitorimit dhe kontrollit qytetar mbi mënyrën se si përdoren pasuri publike në vend.

Në datën 19 prill, përmes portalit Open Procurement Albania  ju vu në dispozicion gazetarëve dhe publikut, informacioni i plotë mbi një prokurim të Bashkisë së Tropojës, për Qiradhënie të Një hapësirë Turistike njohur si:

Qendra e Zhvillimit Turizmit Valbone

Dhënie me Qera me anë të konkurrimit të objektit Qendra e Zhvillimit Turizmit Valbone, me sipërfaqe totale sipas genptlanti 4180 m², nga te cilët objekt ndërtese 461 m2 dhe sipërfaqe funksionale (jo nen ndërtese) 3719 m2. Dhënia me qira e pasurisë bëhet me qëllim dhënien në përdorim të saj për mbështetjen e aktiviteteve ekonomike që nxisin investimet dhe punësimin si dhe turizmin. Vlera dysheme për detyrimin e qirasë, për fillimin e konkurrimit, është 60 240 (gjashtedhjetemije e dyqindedyzet) lekë/muaj. Afati i dhënies me qira të kësaj pasurie është 5 (pese) vjet.

Procedura zhvillohej me një afat tepër të ngushtë për konkurrim, shpallur në datën 18 prill dhe prani i ofertave datë 20 çka lë ndjeshëm vend për dyshime të bazuara për një prokurim të paramenduar klientelist. Gjithashtu çmimi dysheme i vendosur për një sipërfaqe të tillë terreni dhe ndërtimi, në një nga zonat më të vizituara turistike të vendit dukej tepër abuziv. Njoftimi u përhap menjëherë në rrjete sociale, u komentua nga qindra qytetar e njëkohësisht u bë pjesë e shkrimeve denoncuese nga media kryesisht axhensitë online. Disa gazetar investiguan më gjatë duke shpjeguar që përveç resurseve natyrore kjo Qendër kishte vlerë të lartë asetesh pasi sapo ishte përfunduar një projekt investimi nga Fondi Shqiptar i Zhvillimit. Pas këtij presioni qytetar në rrjete sociale dhe media, Bashkia e Tropojës vendosi anullimin e procedurës për shkak të afatit të ngushtë kohor për konkurrim. Njoftimi i anulimit është publikuar në buletinin e fundit të Axhensisë së Prokurimeve Publike (datë 25 prill).

AIS, në proces monitorimi dhe publikimi në format Open (lehtësisht i gjetshim dhe i kërkueshëm), tërheq vëmendjen për mungesë të theksuar transparence me prokurimet për qiradhënie publike nga Njësitë tona të Qeverisjes Vendore. Këto prokurime nuk njoftohen në sistem elektronik. Ato bëhen vetëm në draftin PDF të Buletinit, kanë gjithmonë afate të ngushta për konkurrim dhe nuk shoqërohen me njoftim përfundimtar për numrin e konkurruesve, vlerën e ofertës fituese dhe Subjektin Ekonomik Fitues.

Aktualisht ne portalin Open Procurement Albania janë pasqyruar të dhëna për tetë njoftime për qiradhënie të terreneve dhe pronave në posedim të Bashkive, të realizuara në muajt korrik 2015 dhe ongoing. Po aty mund të lexoni për 1547 procedura prokurimi publik të 61 njësive të qeverisjes vendore, bashki që funksionojnë pas ndarjes së re administrative e territoriale.

Ky portal realizohet si pjesë e aktiviteteve të Programit OpenLGU. Mirëpresim sugjerime dhe bashkëpunime.

Propozime të AIS për hartimin e Plan Veprimit të Shqipërisë për OGP 2016 – 2018

Organizata AIS si organizatë promotorë e të dhënave të hapura dhe transparente, njëkohësisht e angazhuar si anëtare e koalicionit për Partneritetin e Qeverisjes së Hapur OGP për Shqipërinë, për të tretën herë radhazi është bërë pjesë e konsultimeve me Qeverisë Shqiptare gjatë hartimit të Plan Veprimit për OGP. Me dëshirën për të kontribuar në përpjekjet për qeverisje të hapura si qeverisje të mira, AIS propozon disa angazhime për Qeverinë dhe Partnerët e saj, për tu bërë pjesë në Plan Veprimin për OGP për dy vitet e ardhshme 2016 – 2018:

Sugjerimi nr 1: Angazhim për Standarte Open Contracting. Publikim në formatin Open Data të kontratave publike.

Implementues Qeveritar: Këshilli i Ministrave; Ministria për Mardhënie me Parlamentin dhe Ministria e Zhvillimit Ekonomik

Partner Joqeveritar: AIS etj

Mbështetës të Mundshëm: Banka Botërore

Qeveria Shqiptare të angazhohet në përdorimin e standardeve Open Contracting. Ky është një trend aktual i përpjekjeve të shteteve dhe aktorëve të transparencës për informacion të hapur mbi kontratat publike dhe mënyrën se procedohet deri në finalizimin e tyre. Për këtë arsye Qeveria Shqiptare mund të konsiderojë parime të transparencës dhe aksesit publik gjatë hartimit të ligjit të ri për Prokurimet Publike. Ky ligj do të duhet të konsiderojë të detyrueshëm publikimin e çdo ekstrakti kontrate për Punë Publike, Furnizime me Mallra apo Shërbime, kontrata të PPP apo Koncensioneve, kontrata për Qiradhënie Publike, Shitje të Aseteve Publike apo Kontrata të Borxhit dhe Kredimarrjes Publike në nivel lokal dhe qendror. Po njësoj të detyrueshme për tu publikuar dhe aksesuar online duhet të përcaktohen edhe Kontratat e Dhurimit me palë institucione publike.

Regjistri Koncesionar që do të ndërtohet në bazë të Ligjit për Koncesione dhe PPP, si dhe VKM-së të konsiderohet për tu realizuar në një format Open Data. Kjo duke garantuar

të dhëna të sekretit tregtar apo intelektual. 

Sugjerim Nr. 2: Buxhet i Njësive të Qeverisjes vendore sipas strukturës së të ardhurave.

Ministria e Çështjeve Vendore; Ministria e Financave

Partnerë mbështetës të Mundshëm: UNDP; Qeveria Zvicerane; USAID etj

Ligji për Financat e Pushtetit Vendorë të konsiderojë detyrimin ligjor të Qeverive Lokale për të publikuar sipas standardeve Open Spending, strukturën e të ardhurav e buxhetore.  Ky angazhim mund të realizohet në bashkëpunim me sektorin jofitimprurës dhe me suport financiar të programeve për planifikim të pushteti vendor apo instrument të asistencës për çështje antikorrupsion (edhe instrumenti IPA). Në muajin Maj do të publikohet një model i Open Budget of Local Government realizuar në kuadër të PLGP program i USAID.

Sugjerim Nr. 3 Publikim i deklaratës vjetore të pasurisë për funksionarë të lartë 

Koordinatori Kombëtar kundër Korrupsionit Ministria për Çështjet Vendore; Ministria e Drejtësisë

Partner sektori Joqeveritar: AIS; Shoqata e Gazetarëve për Drejtësi; BIRN Albania etj

Partner mbështetës: EU instrument IPA antikorrupsioni; USAID etj.

Kontrolli i Pasurisë dhe Konfliktit të Interesit është një moment interesant që lidhet edhe më çështje të zbatimit të ligjit për Dekriminalizimin, apo me Reformën në Sistemin e Drejtësisë. Në Shqipëri ekziston e drejta e publikut për akses informacioni mbi të ardhurat dhe pasuritë e deklaruara. Por ky akses është i kufizuar në vullnetin dhe performancën e palëve monitoruese dhe institucionit që zotëron databazën (Inspektoriati). Aktualisht vende të ndryshme zbatojnë opsionin e aksesit dhe kontrollit të cilësuar (të shtuar) tek ky informacion. Me fjalë të thjeshta deklarata e të zgjedhurit dhe funksionarit të lartë është e publikuar online. Kjo do të duhej të fillonte së pari me Gjyqtarë dhe Përfaqësues të Sistemit të Drejtësisë të cilët janë dyfish subjekt i kontrollit të konfliktit të interesit. 1. sikurse çdo zyrtar i lartë (ligji për ILDKP) dhe 2.  rasti i shqyrtimit të çështjeve gjyqësore rregulluar nga Kodi i Procedurave. Psh një gjyqtar nuk mund të gjykojë një palë në proces, nëse e njëjta palë është punëdhënës i një familjari të gjyqtarit, apo palë shitblerëse në një kontratë ku angazhohet Gjyqtari dhe rrethi familjar. Duke pasur akses tek deklarata e interesave pala tjetër në proces ka më shumë informacion nëse interesat e tij manipulohen për shkak të konfliktit të interesit me palë gjyqtarin.

Në përfundim organizata jonë mirëpret diskutime, dëgjesa, koordimin dhe angazhim të përbashkët me qëllim rezultate konkrete për qeverisje të hapur dhe transparente.

Si kanë tenderuar Bashkitë! Kontrata me Negocim dhe Tendera për Investime

Open Data Albania ka hulumtuar mbi numrin e procedurave dhe fondin limit për Prokurime Publike të shpallua ranga 61 njësi të qeverisjes vendore bashki, pas ndarjes së re administrative territoriale. Artikulli hulumtues bazohet në të dhëna të databazës së portalit për Prokurime Transparente. Ky portal ka informacion për çdo procedurë prokurime publik për 61 njësitë e reja që qeverisjes vendore nga korriku 2015 e në vijim.

  • Prokrurime Publike (totali në numër dhe vlerë). Në total në këtë periudhë kohore rezulton të jenë 1290 procedura të shpallura me një fond limit prej 92 miliard lekë (të reja). Secila nga këto procedura prokurimi publik është e listuar në portalin prokurime Transparente rubrika Tender. Bashkia Tiranë është bashkia me vlerën më të lartë të fondit limit për prokurime në këtë periudhë. Tirana ka shpallur 129 tender me vlerën e 2.28 miliard lekëve. Me diferencë të madhe në vlerë Bashkinë e Tiranës e pason Bashkia Durrës me 50 procedura dhe vlerë të fondit limit 931.79 milion lekë. Bashkia Fier është në vendin e tretë sipas vlerës së fondit limit. Kjo bashki ka 59 tender të shpallur por me fond limit prej 899.85 milion lekë. Në listën e 10 bashkive me fond limit më të lartë të tenderuar janë edhe bashkitë Korcë, Sarandë, Berat, Divjakë, Gjirokastër, Kavajë dhe Librazhd. Ndërsa 10 bashkitë me vlerat më të vogla të fondit limit të shpallur për tenderime janë Ura Vajgurore, Mirdita, Përrenjasi, Delvina, Libohova, Fushë – Arrëzi. Pogradeci, Tepelena, Dropulli, Memaliaj dhe Pusteci. Artikulli me Tabelën dhe Vizulaizimet Prokurime Publike sipas Bashkive, shpallur korrik 2015 – prill 2016.
  • Negocimet e Drejtpërdrejta janë procedura prokurimesh publike përmes të cilave autoriteti kontraktor i përzgjedh vetë operatoret ekonomik dhe negocion kushtet e kontratës me një ose më shumë prej tyre. Vendimi për të aplikuar këtë procedurë duhet të jetë i bazuar dhe argumentuar me kushte që detyrojnë autoritetin të veprojë në mënyrë të tillë. Negocimet e Drejtpërdrejta duke qenë prokurime pa garë mbartin riskun e ekspozimit të lartë ndaj shpërdorimit të fondit. Në total në këtë periudhë kohore rezulton të jenë finalizuar 150 kontrata publike përmes negocimit të drejtpërdrejt. Fondi për këto kontrata publike finalizuar me negocim të drejtpërdrejtë është 83 milion lekë. Secila nga këto procedura prokurimi publik është e listuar në portalin prokurime Transparente përzgjedhja e llojit të procedurës Me Negocim. Bashkitë Tiranë, Elbasan, Kamza, Vau i Dejës, Rrogozhina, Korça, dhe Lezha janë baskitë me më shumë raste dhe vlera të proceduara me negocime të drejtpërdrejtë. Negocime të Drejtpërdrejta do të konsiderohen edhe shtesat e kontratave. Autoritetet prokuruese realizojnë të tilla sa herë që përforcojnë në shkelje afatesh për të tenderuar blerje në kohën e duhur, sikurse në vlerësime për punime dhe shërbime shtesë. Vetëm 37 nga 61 bashki kanë aplikuar procedura të negocimit të drejtpërdrejt. Negocime të drejtpërdrejta me vlerë mbi 5 milion lekë të reja kanë realizuar bashkitë Elbasan, Tiranë, Maliq, Konispol, Vau i Dejës, Rrogozhina dhe Kamza. Artikullin ju mund ta gjeni duke lexuar Kontrata me Negocim të Drejtpërdrejtë sipas Bashkive të shpallura nga 20 Korrik 2015 deri më 7 Prill 2016
  • Investime Publike (tenderuar). Në total në këtë periudhë kohore rezulton të jenë shpallur 269 prokurime për Punë Publike me vlerë prej 07 miliard lekë. Rezulton se 68% e fondit limit të tenderuar nga bashkitë në këtë periudhë kohore është fond për investime, pjesa tjetër janë furnizime me mallra dhe shërbime. Këtu janë konsideruar vetëm investime të tenderuara nga vetë bashkitë dhe nuk janë përfshirë punë publike të tenderuara nga Fondi Shqiptar i Zhvillimit, apo njësi të qeverisjes qendrore që përkojnë me investime në territorin e këtyre njësive. Secila nga këto procedura prokurimi publik është e listuar në portalin Prokurime Transparente pasi është përzgjedhur kategoria Punë Publike tek filtri i kërkimit Lloji i Kontratës. Bashkia e Korçës dhe ajo e Fierit kanë vlerat më të larta të fondit limit për Punë Publike. Ato pasohen nga Tirana, Durrësi, Saranda, Berati, Divjaka, Gjirokastra dhe Librazhdi. Dy bashki Fushë Arrëzi dhe Pogradeci nuk kanë realizuar ende asnjë prokurim për punë publike, duke privuar njësitë administrative nga të mirat dhe efektet ekonomike që kanë investimet. Gjithashtu katër bashkitë me vlerat më minimale të tenderuara për Punë Publike janë Tepelena, Kukësi, Pusteci dhe Memaliaj. Linku i artikullit Investime, Prokurime për Punë Publike sipas Bashkive, shpallur korrik 2015 – prill 2016.

Ky portal synon të bëje transparente dhe lehtësisht të gjetshme të dhëna mbi tender dhe kontrata publike të 61 bashkive në vend. Sipas filtrave të kërkimit këto prokurime mund të kategorizohen sipas llojit të kontratës që finalizon tenderin si Punë Publike (investime), Furnizim me Mallra (blerje), Shërbime etj. Gjithashtu për secilin tender mund të bëhet kategorizimi sipas numrit të pjesëmarrësve në garë dhe vlerësimi për diferencën mes fondit limit dhe vlerës së ofertës fituese. Në vijim, informacioni përditësohet me numrin e pjesëmarrësve në garë, fituesin sipas ofertës, statusin e projektit, afatin e zbatimit të kontratës dhe pagesat e çdo kontrate sipas transaksione të thesarit. Organizata AIS është implementuese e këtij projekti. Kjo organizatë është promotore e Open Data për Shqipërinë.

 

Prokurime Publike te Bashkive – Open LGP

Ky projekt synon të bëje transparente dhe lehtësisht të gjetshme të dhëna mbi tendera dhe kontrata publike të 61 bashkive në vend. Përmes portalit qytetarët informohen dhe monitorojnë mbi procedura prokurimesh për shërbime, punë dhe blerje me para publike. Në filtrat e kërkimit të krijuara në portalin http://openprocurement.al do të jetë çdo shpallje për tender nga Bashkitë. Informacioni përmban emrin e projektit, afatet e tenderit, llojin e procedurës, objektin, fondin e shpalljes dhe informacione të tjera.

Prokurime Transparente: 7 Bashki tendera për Përmirësim Komuniteti Rom Kushte Banimi

Organizata AIS, përmes projektit të saj Open Local Government Procurement  OpenLGP  bën të mundur monitorimin e të gjitha prokurimeve publike, të njësive të qeverisjes vendore në vend 61 Bashki. Projekti ka në fokus çdo tender dhe kontratë publike (me çdo lloj vlerë) të realizuar nga muaji korrik 2015 e në vijim. Transparenca me Kontratat Publike është e rëndësishme  jo vetëm si pjesë e transparencës mbi shpenzime të fondeve publike, por edhe për faktin se nga shpërndarja dhe ekzekutimi i kontratave të tilla varet cilësia e jetës dhe e shërbimeve ndaj komuniteteve të ndryshme.

Përmes këtij emali po ju prezantojmë disa prokurime apo kontrata publike, të realizuara me Objekt Ndërtim ose Rikonstruksion banesash për komunitetin Rom dhe Egjiptian. Këto kontrata janë publikuar tek OpenLGP  dhe përkojnë më shtatë kontrata në dobi të komunitetit Rom në shtatë bashki si vijon:

  1. Bashkia  Sarandë, në datën 24. 08. 2015 ka shpallur tenderin e hapur me Objekti Rikonstruksionin i 6 banesave të Komunitetit Rom dhe Egjiptian. Vlera Fond Limit pa TVSH, për Rikonstruksionin e 6 banesave është  2 750 000 lekë. Në garë morën pjesë 8 operator ekonomik. Kontrata Publike është fituar dhe nënshkruar në datën 6. 10. 2015 nga Firma Shendelli SHPK. Kohëzgjatja e kontratës 20 ditë.
  2. Bashkia Mirditë, në datën 31. 08. 2015 ka shpallur procedurën e hapur për konkurrim në tenderin me Objekt: Rikonstruksion i 15 (pesëmbëdhjetë) shtëpive të komunitetit Rom dhe Egjiptian, Bashkia Mirditë Rrëshen. Fondi Limit për këtë tender pa TVSH është 4 416 670 lekë. Tenderi është anuluar në fazën e parë pasi asnjë konkurrent nuk ka plotësuar kushtet e pjesëmarrjes në garë. Është rishpallur më tej dhe me pjesëmarrje të 5 operatorëve konkurrent është shpallur fitues me lidhje kontrate  (datë 11.11. 2015), subjekti AEK MUNELLA SHPK. Kohëzgjatja e punimeve 1 muaj nga data e lidhjes së kontratës.
  3. Bashkia Lezhë në datën 28.12. 2015 ka shpallur se me negocim është lidhur kontrata me vlerë me TVSH  3 815 200 lekë për Ndërtim Banesa sociale për 8 (tetë) familje rome. Operatori Privat i zgjedhur për ndërtim është Junik SHPK.
  4. Bashkia Divjakë në datën 4 . 03. 2016 ka shpallur procedurën për tender përmes Kërkesës për Propozim me Objekt: Rikonstruksion i Banesave të Komunitetit Rom dhe Egjiptian në Njësinë Administrative Grabian (18 Familje) , Bashkia Divjakë. Fondi Limit pa TVSH është shpallur 8 514 590 lekë. Tenderi është anuluar me arsyetimin e Gabime në Përllogaritje të Preventivit. Dhe është rishpallur pa pasur ende njoftim për fitues dhe lidhje kontrate.
  5. Bashkia Rrogozhinë ka shpallur në datën 10. 03. 2015 një procedurë tenderi të hapur me objekt:  Ndërtim Banese Sociale, 2(dy) Katëshe, për Komunitetin Rom dhe Egjiptian, në Bashkinë Rrogozhinë. Tenderi do të mbahet në datën 30 Mars, dhe në dokumentacionin e tenderit specifikohet se realizohet me fonde të Bankës Botërore. Ecurinë e Tenderit dhe fituesin e Kontratës Publike do ta gjeni në javët në vijim të përditësuar po tek Prokurime Transparente.
  6. Bashkia Krujë ka shpallur në datën 16. 03. 2016, një njoftim për Tender të Hapur me fond limit pa TVSH në vlerën 18 122 330 lekë, dhe objekt: Ndërtim e Rikonstruksion i 35 Banesave të Komunitetit Rome, Fshati Arrameras Fushë-Krujë  . Tenderi do të mbahet në datën 8. 04. 2016 dhe afati i përmbylljes së Kontratës është 4 muaj.
  7. Bashkia Elbasan përmes procedurës Kërkesë për Propozim në datën 16. 03. 2016 ka shpallur njoftimin për mbajtje tenderi me Objekt: Përmirësimi i Kushteve të banimit për komunitetin Rom dhe Egjiptian, lagjja 5 Maji. Vlera Limit e tenderit është 5 522 100 lekë. Afati për paraqitje dokumentacioni është vetëm 14 ditë dhe shpallja e fituesit pritet të bëhet në datën 29. 03. 2015.

Aktualisht të tjera Bashki me prezencë të komuniteteve në nevojë nuk kanë anoncuar gjatë periudhës korrik 2015 – mars 2016 tender dhe kontrata publike me këtë objekt. OpenLGP Prokurime Transparente, ju fton të ndiqni në ditët në vijim të tjera informacione mbi ecurinë e prokurimeve dhe kontratave publike për përmirësimin e kushteve të komuniteteve në nevojë. Po kështu ftojmë gazetar investigativ apo organizata lokale me mision monitorim të punës së njësive të qeverisjes vendore, të vëzhgojnë në terren eficensën e zbatimit të këtyre kontratave.

Open Local Government Procurement OpenLGP, është një projekt që zbatohet nga AIS, organizatë promotore e Open Data Albania.