Trajnim për përdorimin e ICT tools për të rritur transparencën për buxhetet dhe shpenzimet e njësive të qeverisjes vendore.
Ky trajnim u mbajt në datën 13 shtator, në ambientet e Doro City Hotel…
Ky trajnim u mbajt në datën 13 shtator, në ambientet e Doro City Hotel…
AIS organized on 29 July 2016, in Tirana, a Workshop on Civil Society Monitoring Public Procurement and Contracts.
Projekti i USAID –Per Planifikim dhe Qeverisje Vendore (PLGP) në bashkëpunim me Institutin Shqiptar te Shkencave (AIS) kanë ideuar dhe finalizuar një platformë me disa instrumente ICT për transparencë mbi shpenzime dhe buxhete të njësive të qeverisjes vendore. Gjatë periudhës nëntor 2015 – mars 2016, është punuar në programim dhe zbatimin e Hartës së Parave (Money Mapping) dhe aplikacion për monitorim të transaksioneve të thesarit (Monitoring Treasury Application). Të dy instrumentet janë të lidhura me katalogë të të dhënave të mirëstrukturuara dhe kanë informacion për buxhete reale bazuar në shpenzime për gjashtë bashki në dy vitet e fundit 2014 – 2016. Të dhënat janë shoqëruar edhe me një grup artikujsh që analizojnë dhe vizualizojnë buxhetet reale të bashkive në vitet përkatëse. Gjithçka është realizuar nën moton Qeverisje Transparente si Qeverisje e Mirë /Open Governance as Good Governance me qëllim rritjen e transparencës, mirëstrukturimin e informacionit, komunikimin e institucioneve me bashkitë dhe krijimin e mjeteve që ndihmojnë në rritjen e njohurive dhe nxitjen e qytetarëve për pjesëmarrje. Një synim tjetër përkon edhe me rritjen e kapaciteteve të punonjësve të administratës dhe aktorëve civil në përdorimin e instrumenteve të teknologjisë së informacionit dhe komunikimit për transparencë dhe mirëqeverisje.
Duke e konsideruar transparencën si një çelës për inkurajimin e qeverisjes së mirë dhe të përgjegjshme, ky projekt ndjek një model inovacioni teknologjik dhe përforcon të drejtën e qytetarëve për informacion. Në dy aplikimet që zhvillohen informacioni serviret në një format të përshtatshëm për tu gjetur, kuptuar dhe ripërdorur (formati i open knowledge). Përdorues të këtyre instrumenteve mund të jenë qytetar dhe aktorë civil sikurse përfaqësues të Paneleve të Këshillimit Qytetar (CAPs), Punonjës të Administratës Publike apo përfaqësues të medias që raportojnë zhvillime të qeverisjes vendore.
Aplikacionet Money Mapping dhe Monitoring Treasury Transaction janë realizuar dhe prezantuar për gjashtë bashki model, partnere të Projektit të USAID për Planifikimin dhe Qeverisjen Vendore:
BashkiaFier
Bashkia Lushnjë
Bashkia Elbasan
Bashkia Berat
Bashkia Kuçovë
dhe Bashkia Korçë
Programi i AIS, Open Procurement Albania OpenLGP, është prezantuar në konferencën rajonale për Eastern Europe and Central Asia, Data for Development Results 2016, mbajtur në Istanbul Turkey në datat 8 dhe 9 Qershor. Projekti dhe databaza e ndërtuar si pjesë e përpjekjeve për monitorim qytetar të prokurimeve dhe kontratave publike të qeverive lokale në Shqipëri. Rezultatet dhe impakti i tij ishin pjesë e panelit me temë Hoë is Open Contracting Improving Budgetary Efficiency? Në këtë panel organziata nga Euro Azia dhe përfaqësues nga Open Contracting Partnership artikuluan mbi përfitimet që vinë nga open contracting process dhe eksperiencat e deri tanishme. AIS ka hapur gjatë vitit të fundit të dhëna për të gjithë tenderët e vitit të parë të mandatit 2015-19 të 61 bashkive në vend. OpenLGP mbështetet financiarisht nga NED.
Shqipëria është një vend me mungesë të theksuar transparence sa i takon kontratave publike qofshin këto për dhurime, koncesione, PPP, punë publike apo furnizime dhe qiradhënie. AIS si anëtare e Koalicionit Shqiptar për OGP ka kërkuar nga Qeveria të angazhohet për përdorimin e standardit Open Contracting. Ky propozim është vendosur në planin e konsultimeve për OGP 2016-2018. AIS do të organizoje konsultime me grupet tematike përfaqësues në finalizim të Plan Veprimit gjatë muajit qershor.
Në 1 qershor për herë të parë në Europë u zhvillua një event i rëndësishëm i tipit unconference si Trasnparency Camp Europe. Evendi u mbajt në Amserdam në kuadër Netherlands EU Presidency 2016. Pjesmarrës në TCampEU, përfaësues nga shoqëria civile në Shqipëri u bënë pjesë e eksperiencave evropiane mbi open data, technology and civil engagement. Një nga aktivitetet e TCampEU ishte edhe APP Competiotion që vinte si finalizim i dhjetra eventeve të karakterit DiploHack në qytete të ndryshme të Europës. Shqipëria u përfaqësua në këtë event nga Alida Karakushi dhe Ergest Nako dy pjesatarë të skuadrës Love in Action, fitues të DiploHack Tirana.
Political Accountability and New Technologies POINT, është një konference rajonale e organizatave të shoqërisë civile nga gjashtë shtete të Euopës Juglindore, të cilët janë të përfshirë intensivisht në përdorimin e tekonologjive të reja në punën e tyre. Katër folës në këtë konferencë Eva Meqemeja, Shefiko Hajna, Erald Hoxha dhe Besjana Hysa prezantuan përpjekejt e AIS (ojf shqiptare) për të gjurmuar paratë dhe interesat e drejtuesve të lartë politik në pushtet, dhe për të ndërtuar instrumente të monitorimit qytetar përmes Open Data.
Open Data Albania ka hulumtuar mbi numrin e procedurave dhe fondin limit për Prokurime Publike të shpallua ranga 61 njësi të qeverisjes vendore bashki, pas ndarjes së re administrative territoriale. Artikulli hulumtues bazohet në të dhëna të databazës së portalit për Prokurime Transparente. Ky portal ka informacion për çdo procedurë prokurime publik për 61 njësitë e reja që qeverisjes vendore nga korriku 2015 e në vijim.
Ky portal synon të bëje transparente dhe lehtësisht të gjetshme të dhëna mbi tender dhe kontrata publike të 61 bashkive në vend. Sipas filtrave të kërkimit këto prokurime mund të kategorizohen sipas llojit të kontratës që finalizon tenderin si Punë Publike (investime), Furnizim me Mallra (blerje), Shërbime etj. Gjithashtu për secilin tender mund të bëhet kategorizimi sipas numrit të pjesëmarrësve në garë dhe vlerësimi për diferencën mes fondit limit dhe vlerës së ofertës fituese. Në vijim, informacioni përditësohet me numrin e pjesëmarrësve në garë, fituesin sipas ofertës, statusin e projektit, afatin e zbatimit të kontratës dhe pagesat e çdo kontrate sipas transaksione të thesarit. Organizata AIS është implementuese e këtij projekti. Kjo organizatë është promotore e Open Data për Shqipërinë.
Në datat 17 dhe 18 mars u mbajt në Gdansk të Polonisë Personal Forum Democracy 2016 për Europën Qendrore dhe Lindore PFD 2016. Ky forum zhvillohet çdo vit në Poloni si një përpjekje e shoqërisë civile për të përdorur teknologjinë për demokratizim dhe angazhim civil. Folës dhe Moderatorë të workshopeve këtë vit u përqendruan tek pyetja se si mund ti bashkojmë njerëzit për të nxitur debatin publik. Pjesëmarrja qytetare, përdorimi i teknologjisë për transparencë, ndërgjegjësimi përmes të dhënave të hapura, janë objekt i dhjetëra programeve të shoqërisë civile në vende të Europës Qendrore dhe Lindore.
Gjatë PFD 2016 u prezantua edhe projekti i organizatës AIS, për monitorimin e prokurimeve dhe kontratave publike të qeverisjes lokale Open Local Government Procurement OpenLGP. Prezantimi ishte pjesë e workshopit Monitoring Procurements – Experiences from Albania and Hungary. Tre moderatore në workshop ishin Shefiko HAJNA nga AIS, Anita KONSCIK nga K-Monitor dhe Eva MEQEMEJA nga AIS. Dy modelet dhe portalet e ndërtuara nga shoqëria civile në Shqipëri dhe Hungari, sjellim instrumenta të monitorimit qytetar mbi mënyrën se si qeveritë prokurojnë punë, shërbime apo blerje me para publike. Duke i bërë tenderat transparent dhe të monitorueshëm për qytetarin, secili nga programet sjell edhe angazhimin e taksapaguesve në kontroll për llogaridhënie. Të dhënat që hapen për Prokurimet Publike mbartin informacion të plotë dhe të qartë mbi vlera, afate, cilësi gare dhe objekt prokurimi. Gjithashtu informacioni zbardh zonat apo kontratat me risk për abuzim apo korrupsion. Pjesëmarrësit në workshop ishin të shumtë.
Open Data Albania ka hulumtuar mbi tregues të performancës së Shoqërive Aksionare SHA me Kapital Publik, duke marrë në shqyrtim 120 të tilla. Analiza ka vlerësuar kapitalin e tyre themeltar, rritjen apo zvogëlimin në vitin 2014 dhe 2015, xhiron vjetore për 2014 apo fitimin vjetor përpara tatimit. E njëjta analizë është bërë edhe për Aftësinë Paguese dhe Kosto të Punës. Gjithashtu përmes këtij grupi artikujsh është hartuar edhe një listë me emra të administratorëve të emëruar për këto shoqëri, sikurse lista me ekspertë kontabël të emëruar për auditimin e pasqyrave vjetore të SHA me Kapital Publik.
Të dhënat për këtë analizë janë marrë në dokumentacionin e reklamuar në Qendrën Kombëtare të Regjistrimit QKR, ku konstatohet se në 120 shoqëri aksionare me kapital publik reklamimi i përditësuar i informacionit në 2014 dhe 2015 është bërë vetëm për 70 prej tyre.
Shkurtimisht mbi Artikujt:
Fitimi Vjetor Para Tatimit Për SHA me Kapital Publik, 2012-2014.
Në vitin 2014 kanë deklaruar pasqyrat financiare 70 SHA me kapital publik nga 120 të marra në hulumtim. Në total ato shënojnë një humbje prej 19.7 miliardë lekë ose 141 milionë euro.
Gjatë këtij viti rezultojnë të kenë dalë me fitim 26 SHA. 5 shoqëri rezultojnë me fitim zero, dhe 39 SHA të tjera rezultojnë me humbje kontabël neto. Fitimin më të lartë neto në vitin 2014 e shënon Operatori i Sistemit të Transmetimit OST me një vlerë prej 2.3 miliardë lekë ose 16.7 milionë euro, ndërsa humbjen më të madhe neto e shënon Korporata Elektroenergjitike Shqiptare SHA KESH me një vlerë prej -22.2 miliardë lekë ose -159 milionë euro.
Në 67 SHA me kapital publik që kanë deklaruar pasqyrat e tyre financiare për vitet 2012,2013 dhe 2014 konstatohej një total me trend në rënie. Në vitin 2014 të gjitha këto subjekte së bashku shënojnë një humbje prej -19 693 523 132 lekë, ndërkohë që në dy vitet e mëparshme kanë pasur një fitim para tatimit prej përkatësisht 11.6 miliardë lekë në vitin 2012 dhe 11.7 miliardë lekë në vitin 2013.
Ky indikator ka pësuar ndryshime në të gjithë subjektet tregtare në hulumtim. Rritjen më të madhe të fitimit para tatimit në harkun kohor 2012-2014 e kanë shënuar këto subjekte: Albcontrol, Posta Shqiptare SHA dhe Kombinati Energjetik, ndërsa rënien më të madhe e shënojnë Korporata Elektroenergjetike Shqiptare SHA KESH, Ujësjellës Kanalizime Tiranë dhe Hekurudha Shqiptare.
Ekspert Kontabël të SHA me kapital Publik, Pasqyra Financiare 2014
Ekspert Kontabël i Regjistruar është profesionisti i pavarur pjesë e Regjistrit Publik të ekspertëve kontabël, në përputhje me dispozitat e ligjit Për Auditimin Ligjor, Organizimin e Profesionit të Ekspertit Kontabël të Regjistruar dhe të Kontabilistit të Miratuar (Ligj Nr 10091, Datë 5.03. 20109). Shoqëritë Aksionare SHA e kanë të detyrueshëm auditimin e pasqyrave financiare vjetore nga një Ekspert Kontabël i Regjistruar. Eksperti kontabël i një shoqërie me kapital tërësisht publik zgjidhet nga aksionari (institucioni publik). Sipas reklamimeve në QKR janë 57 Shoqëri Aksionare me kapital publik, që kanë dorëzuar auditime nga ekspert kontabël për pasqyra financiare viti 2014. Për auditimin e këtyre SHA-ve janë angazhuar 68 ekspert kontabël nga 221 që janë sipas Regjistrit Publik. Janë 12 ekspert të angazhuar në auditimin e më shumë se një shoqërie aksionare me kapital publik për 2014. Rekord shënon një rast eksperti i angazhuar në shtatë shoqëri aksionare publike. Lista e Ekspertëve Kontabël të SHA me kapital Publik, që kanë audituar Pasqyra Financiare 2014 është e publikuar tek ODA. Vetëm tre SHA me kapital publik auditohen nga katërshja e njohur si kompanitë e mëdha të auditimit me zyra apo degë lokale në vend.
Xhiro Vjetore për 2012 – 2014 e SHA me Kapital Publik
Në vitin 2014 kanë deklaruar pasqyrat e tyre financiare 65 subjekte nga 120 të marra në shqyrtim. Xhiro totale e tyre shënon një vlerë prej 33.4 miliardë lekë ose 238 milionë euro. Ndër këto gjashtëdhjetë e pesë subjekte xhiron më të madhe e shënon “Korporata Elektroenergjitike Shqiptare SHA KESH me një xhiro prej 10.8 miliardë lekë ose 77 milionë euro. Kjo xhiro përbën 32% të xhiros totale të 65 subjekteve tregtare me kapital apo kuota nga një institucion publik.
Subjekte të tjera me xhiro vjetore mbi dy miliardë lekë janë Operatori i Sistemit të Transmetimit OST, Albcontrol, Ujësjellës Kanalizime Tiranë dhe Posta Shqiptare SHA
Në vitin 2014 të gjitha 61 SHA me kapital publik së bashku shënojnë një xhiro vjetore prej 33.219 miliard lekë, ndërkohë që në dy vitet e mëparshme kanë pasur një xhiro totale prej përkatësisht 45.2 miliardë lekë në vitin 2012 dhe 45.5 miliardë lekë në vitin 2013. Në të tre vitet xhiron më të madhe e shënon Korporata Elektroenergjetike Shqiptare SHA KESH. Xhiroja e këtij subjekti ka rënë me 13.8 miliardë lekë për dy vjet. Nga ana tjetër xhiro vjetore e subjekteve Operatori i Sistemit të Transmetimit OST dhe Albcontrol është rritur me përkatësisht 1.1 miliardë lekë dhe 255 milionë lekë për dy vjet. Vlera të xhiros vjetore për secilën kompani në vitet 2012 – 2014 kanë paraqitur dhe vizualizuar në një nga Artikujt e ODA.
Administratorë të Shoqërive Aksionare me kapital publik. 31 Dhjetor 2015
Gjashtë nga 120 shoqëritë aksionare të zotëruara nga një institucion publik janë në proces Likuidimi (proces likuidimi për efekt mbyllje) për pasojë administratorët e tyre janë edhe në cilësinë e likuidatorit. Ndërmarrje në proces rikujtimi janë Kombinati Energjetik, KESH SECURITY SHRSF dhe OST SECURITY, Prodhim Veshje Ushtarake SHA, Bursa e Tiranës SHA, ALBMINIERA SHA dhe Berat EKS.
Në njëqind e njëzetë shoqëritë aksionare të marra në shqyrtim 17 prej tyre ose 14% kanë administrator femër ndërsa 103 shoqëri aksionare drejtohen nga administrator meshkuj ndryshe 86% e ndërmarrjeve me aksionar një institucion publik.
Janë tetëmbëdhjetë në numër administratorët e shoqërive tregtare me kapital publik të cilëve u ka mbaruar mandati deri në fund të vitit 2015. Këto subjekte nuk kanë deklaruar në QKR nëse këtyre administratorëve ju është rinovuar mandati apo shoqëria është në pritje të një emërimi për administrator të ri. Në 120 shoqëri me aksionar me kapital publik, për 51 nuk janë reklamuar në QKR pasqyrat financiare të vitit kontabël 2014. Në vitin 2013 janë emëruar 24 administrator të rinj, nëntëmbëdhjetë prej të cilëve kanë një mandat trevjeçar. Në vitin 2014 janë emëruar 24 administrator, njëzetë e dy prej të cilëve kanë një mandat 3-vjeçar. Në vitin 2015 janë emëruar 32 administrator, njëzetë e një prej të cilëve kanë një mandat 3-vjeçar.
Kosto e Punës në Shoqëri Aksionare me kapital të një Institucion Publik 2014
Kostot e punës përfshijnë vlera për pagesat për punonjësit, pagat bruto, kontributet për sigurimet shoqërore që paguan punëdhënësi, kostot e trajnimit profesional, shpenzime e rekrutimit dhe ato për veshje, strehim apo taksa të tjera të punësimit. Në vitet 2012-2014 rezulton me kosto pune më të lartë shoqëria ALBCONTROL. Në vitin 2014 kësaj shoqërie burimet njerëzore i kanë kushtuar 1.2 miliardë lekë. Një tjetër shoqëri me kosto të punës mbi 1 miliardë lekë është edhe Korporata Elektroenergjetike Shqiptare SHA KESH.
Mbulimi i Kostove të Punës përmes Xhiros Vjetore të Shoqërive, është një element që tregon se sa shoqëritë, arrijnë të mbulojnë vetë këtë kategori shpenzimi (kostoje). Shoqëri të cilat kanë deklaruar një xhiro prej 0 lekë, ose thënë ndryshe që financohen totalisht nga fonde publike pasi nuk arrijnë t’i mbulojnë vetë kostot e tyre të punës janë ALBMINIERA SHA, Bursa e Tiranës SHA dhe KRWM SHA. Kompani të cilat kanë një xhiro më të vogël se kosto e punës ose ndryshe që arrijnë të mbulojnë vetëm një pjesë të këtyre kostove, për vitin 2014 janë tetëmbëdhjetë, 14 prej të cilave kanë një mbulim mbi 50%.
Aftësia Paguese e SHA me kapital nga një Institucion Publik 2014.
Ky indikator vlerëson aftësinë që një shoqëri ka për të shlyer detyrimet. Raportet për të analizuar aftësinë paguese të një shoqërie janë dy. Raporti i borxhit total llogaritet si raport i detyrimeve ndaj detyrimeve dhe kapitalit dhe tregon çfarë peshe zënë detyrimet në pasivin e shoqërisë. Raporti i detyrimeve totale ndaj kapitalit tregon pjesën e aktiveve që financohet me kapital dhe pjesën e financuar me kredi. Korporata Elektroenergjetike Shqiptare SHA KESH e cila ka vlerën më të lartë të detyrimeve, ka një raport borxhi 84% në vitin 2014. Pra, detyrimet ë kësaj shoqërie zënë 84% të pasivit. Raporti tjetër i po të njëjtës shoqëri tregon që për çdo 1 lekë financim me kapital të vet ajo financon 5.31 lekë me kredi.
Raportin më të lartë të detyrimeve ndaj kapitalit në vitin 2014 e shënon TERMOCENTRALI Vlore SHA në vlerën 443.4 herë.
Situatën më të “mirë” të aftësisë pagese në këtë vit e pasqyron “TRAJTIMI I STUDENTEVE SH A Gjirokastër” i cili financohet thuajse 100% me kapital të vet.
Të dhëna të detajuara për kapitalin, aksionarët, xhiron vjetore, fitimin përpara tatimit dhe administratorët e shoqërive aksionare janë të publikuara për secilën SHA tek databaza e mirëstrukturuar Shoqëri Biznesi .
Albanian Institute of Science
“Asim Vokshi”
Nr 13 /25, Kati 3
1001, Tirana